W czwartym odcinku cyklu „Człowiek 2040”, zatytułowanym „Mieszkam”, wybierzemy się do domu przyszłości. Nowa część serii dotyczy możliwych kierunków transformacji miast i wsi, a także gospodarstw domowych. Jak bardzo mogą rozrosnąć się największe aglomeracje w kraju? Gdzie będą mieszkać seniorzy? Jak rozwinie się obecny trend kupowania nieruchomości pod inwestycję? A także – jakie technologie trafią do naszych domów? Już dziś możemy starać się odpowiedzieć na te i szereg innych pytań – i to na nich skupili się analitycy Polityki Insight. Dodatkowo Andrzej Bobiński, dyrektor zarządzający Polityki Insight, w podcaście poświęconym trendom mieszkaniowym przyszłości, porozmawia z Agatą Twardoch, architektką i urbanistką, adiunktką na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej.

SEJM PRZEGŁOSOWAŁ USTAWĘ O RZECZNIKU OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z ODWRÓCENEJ HIPOTEKI (ROKOH).

Osoby starsze będą mogły łatwo i bezpiecznie zamienić akt własności domu, mieszkania czy ziemi na gotówkę, która uzupełni ich dochód podstawowy.

Ustawa o odwróconej hipotece gwarantuje miesięczny dochód minimalny wyliczany i waloryzowany w oparciu o mierniki rynkowe (m.in. cenę za metr kwadratowy, lokalizację, rodzaj nieruchomości), kontrolę czynszów oraz definiuje zakres świadczeń dodatkowych dla seniorów, np. abonament medyczny. Nowa instytucja i regulacja prawna będą chroniły osoby starsze przed wyzyskiem, błędami, kruczkami prawnymi i innymi niepożądanymi działaniami REIT-ów. Zdaniem ekspertów, skuteczniejsza kontrola znacząco przyśpieszy przyrost odwróconych hipotek. 

Zamiana nieruchomości na gotówkę „uwalnia” seniorów od przywiązania do miejsca i daje szansę na podniesienie jakości życia. Prekursorzy z terenów wiejskich i mniejszych miast decydują się przenieść do miast, by zamieszkać w specjalnych osiedlach dla seniorów. To całe osiedla, w których mieszkania dostosowane są do potrzeb społecznych i zdrowotnych osób najstarszych. Oprócz lepszej opieki dają one również szansę na przezwyciężenie samotności dzięki współdzieleniu przestrzeni z rówieśnikami. Dla osób mniej zamożnych dostępne są lokale socjalne oferowane przez państwo oraz oferty społecznych agencji najmu łączących seniorów i umożliwiających im wspólny wynajem mieszkania.

Po kryzysie lat 20. XXI w. spowodowanym pęknięciem bańki na rynku nieruchomości, w dużych miastach bez problemu można znaleźć dostępny cenowo lokal, dostosowany do potrzeb Polek i Polaków na każdym etapie ich życia. Największą popularnością cieszą się nowocześnie urządzone pokoje w co-livingach dla studentów i rosnącej grupy singli, małe mieszkania w centrum (idealne na czas zakładania rodziny) oraz przestronne apartamenty w spokojnych dzielnicach do samodzielnego urządzenia na moment, kiedy urodzą się dzieci. Wszystko w najmie długoterminowym oferowanym przez duże, wyspecjalizowane firmy (najem instytucjonalny) wraz z pełnym pakietem usług obejmujących naprawy urządzeń i podnoszenie standardu mieszkania w przypadku rozwoju nowych technologii. 

Ostatnie badania CBOS potwierdzają, że Polki i Polacy w kwestiach mieszkaniowych cenią sobie elastyczność – nie chcą być przywiązani do jednego miejsca, a tym bardziej ograniczani na lata kredytem hipotecznym. Respondenci najbardziej cenią sobie mobilność (59%), możliwość szybkiej zmiany: pracy (54%), przestrzeni życiowej (46%), miasta (42%), a nawet kraju (32%). 

Przyjęcie ustawy spowoduje również transformację sektora finansowego. Ostatnie butikowe banki oferujące, niegdyś powszechny a dziś niszowy, produkt jakim są kredyty hipoteczne będą powoli odchodziły w zapomnienie. Ich rolę przejmują fundusze mieszkaniowe (REIT) oraz społeczne agencje najmu (SAN), które skupują, inwestują, wynajmują i zarządzają mieszkaniami. Rosnącym źródłem przychodów dla REIT-ów będzie właśnie usługa odwróconych hipotek.

NARASTAJĄ KONTROWERSJE WOKÓŁ NOWYCH GRANIC WROCŁAWIA.

Mieszkańcy Sobótki i Kostomłotów zagłosowali za przyłączeniem się do mega-aglomeracji Wrocławsko-Świdnickiej (W-Ś).

Obrzeża największych miast to dziś najbardziej pożądane tereny mieszkalne. Z jednej strony, są blisko centrów, zapewniając wysoką jakość usług, polityk publicznych i dostęp do szerokiej oferty na rynku pracy, a z drugiej pozwalają uniknąć zgiełku, tłoku i innych negatywnych skutków życia w mieście. Odrębność administracyjna Sobótki i Kostomłotów od lat była fikcją – miasta były sypialnią Wrocławia, coraz ściślej połączoną komunikacyjnie i urbanistycznie ze stolicą Dolnego Śląska. W kampanii referendalnej wielokrotnie przywoływany był przykład Kobierzyc, które skorzystały na przyłączeniu do W-Ś cztery lata wcześniej poprzez napływ nowych inwestycji i wzbogacenie oferty rekreacyjno-kulturalnej. 

Po dołączeniu dwóch miejscowości populacja stolicy Dolnego Śląska przekroczyła 5 mln mieszkańców, a miasto dołączyło do dwóch polskich „pięciomilionówek” – Warszawy i Krakowa. Kolejną metropolią, która może przekroczyć ten pułap 5 jest mega-aglomeracja rzeszowsko-krośnieńska. Jej włodarze prowadzą specjalne programy wsparcia zachęcające mieszkańców wsi i miast oraz terenów zagrożonych zmianami klimatycznymi do przeprowadzki na południowy wschód Polski. Z oferty skorzystało już niemal 100 tys. mieszkańców Łodzi (uciekających przed wysokim bezrobociem) oraz Trójmiasta (narażonych na coraz częstsze powodzie i podtopienia). Dramat kurczących się kurortów nadmorskich może równać się tylko z drastycznym upadkiem miast średnich, w których wysokie bezrobocie łączy się z emigracją ludzi młodych, bankructwami i upadkiem usług publicznych.

Rozrost największych metropolii prowadzi do licznych napięć politycznych. Niemal całkowicie zmarginalizowana została rola samorządów wojewódzkich. Mega-aglomeracje coraz częściej wchodzą też w otwarty konflikt z rządem centralnym. Ze względu na swój potencjał ludnościowy i gospodarczy, włodarze największych miast domagają się przekazania szerszych kompetencji i korzystniejszego podziału wpływów z podatków. Mega-aglomeracje zacieśniają też współpracę z podobnymi ośrodkami w innych krajach, coraz częściej omijając utrzymywane przez państwa oficjalne kanały dyplomatyczne.

Siła przyciągania największych metropolii powoduje, że mniejsze miasta, podobnie jak tereny wiejskie, są coraz bardziej wyludnione. Poza zatrudnionymi w rolnictwie przemysłowym mieszkają tam prawie wyłącznie osoby starsze, przywiązane emocjonalnie i ekonomicznie do ziemi. Niskie dochody rosnącej rzeszy seniorów przekładają się na niższe dochody dla gmin wiejskich, co napędza spiralę wykluczenia i przyspiesza migracje ludzi młodych do mega-aglomeracji. Tereny te, mimo dostępu do najnowszych technologii są też „cyfrowymi pustyniami” – wykluczeni cyfrowo najstarsi obywatele nie korzystają z dobrodziejstw techniki i żyją podobnie jak ich przodkowie 30-40 lat wcześniej. 

AUKCJA 8G OGŁOSZONA.

Wietnamski koncern Quoc-Tel rozpoczął prace nad uruchomieniem kolejnego standardu przesyłania danych. Nowa technologia spowoduje upowszechnienie ściano-ekranów, które pozwalają wypełniać przestrzeń w domu i biurze wirtualną rzeczywistością.

Nowoczesny projektor stanowi centralny punkt niemal każdego pomieszczenia – w gabinecie pozwala pracować, w pokoju dziecięcym usypiać, w sypialni relaksować, a w salonie dostarczać rozrywkę. Jego uzupełnieniem są stworzone z wykorzystaniem technologii organicznych powierzchnie potrafiące rozświetlać się milionami mikropikseli tworząc wirtualną rzeczywistość – imitującą biuro, salę koncertową czy kino. To rozwiązane, powszechne w domach osób najzamożniejszych, dotychczas było traktowane raczej jako fanaberia i wyznacznik statusu materialnego. Jednak wraz z upowszechnieniem standardu 8G, urządzenia te zyskają liczne nowe zastosowania. Udoskonalenie technologii spowoduje też spadek cen, co przyspieszy wzrost jej popularności.

Inteligentne ściano-ekrany to ostatni akt w stworzeniu smart-domu. Wcześniej technologia przejęła kontrolę nad meblami czy sprzętami kuchennymi. Ściana, w której i na której montowano coraz to mniejsze i doskonalsze urządzenia, sama z siebie często pozostawała jednak przestrzenią niezagospodarowaną – ostatnim bastionem XX wieku.

Miniaturowe czujniki umieszczone w każdym przedmiocie i urządzeniu monitorują funkcje życiowe domowników. Bioniczny miernik składu krwi pozwala wykryć stan chorobowy przed wystąpieniem pierwszych objawów somatycznych (np. zapaść insulinowa, zawał, zarażenie wirusem), po połączeniu z zewnętrznym urządzeniem planuje i kontroluje wszystkie nasze codzienne czynności w tym jedzenie, zażywanie leków, uprawianie sportu czy sen. Optymalizuje też temperaturę, wilgotność, naświetlenie i dotlenienie pomieszczenia. Innymi słowy zajmuje się nie tylko właścicielem, ale też jego rodziną, pupilami i kwiatami.

Smart dom to miejsce zrównoważone środowiskowo dzięki optymalizacji zużycia prądu, ciepła i wody pod kątem zaspokojenia potrzeb domowników, a nawet pomocy przy wstępnym sortowaniu odpadów. Powszechnie wykorzystywane są sieci smart grid i alternatywne źródła energii, takie jak przydomowe elektrownie OZE oraz instalacje wodorowe. Nadwyżki zasobów trafiają z powrotem do sieci albo baterii zaparkowanego w garażu samochodu elektrycznego. Oprogramowanie odpowiedzialne za dostawy produktów spożywczych minimalizuje z kolei skalę marnowanej żywności.

Punkt zwrotny

Decyzje Polek i Polaków dotyczące miejsca zamieszkania, mogą się zmienić, kiedy 95% budynków w kraju będzie podłączona do bardzo szybkiego internetu (o przepustowości 1 Gb/s). Tylko takie lub szybsze połączenie umożliwia równoczesną pracę zdalną, naukę online i dostęp do oferty rozrywkowej – filmów, gier i muzyki w najwyższej jakości oraz urządzeń VR/AR, które będą coraz popularniejsze w najbliższych dekadach. W momencie, gdy dostęp do infrastruktury IT przestanie ograniczać, to część Polaków może zdecydować się na emigrację z centrów miast na coraz rozleglejsze tereny przylegające do największych aglomeracji. Z kolei przedstawiciele zawodów kreatywnych wybiorą jeszcze mniejsze i bardziej odległe ośrodki, zwłaszcza atrakcyjnie położone miasteczka i wsie. Dzięki temu nieznacznie zwolni wyludnianie mniej zurbanizowanych regionów kraju. Zmaleją też regionalne nierówności dochodowe. Równocześnie, firmy krajowe i zagraniczne będą miały większy dostęp do najzdolniejszych pracowników, których będą mogły werbować niezależnie od ich miejsca zamieszkania.

***

Przypominamy, że nasz serwis jest intelektualnym ćwiczeniem i opisane w nim sytuacje nie muszą się wydarzyć. Choć opieramy się na wiedzy i przewidywaniach poważnych instytucji, wykorzystujemy naukowe raporty i nasze analityczne doświadczenie, to nie wiemy, jak świat będzie wyglądał za 20 lat. Serwis nie ma charakteru informacyjnego i nie podejmujcie żadnych decyzji na podstawie historii w nim opisanych.